Hirsutizm, yani kıllanma artışı, androjen yani erkeklik hormonu bağımlı seksüel kılların fazla büyümesidir. Sıklıkla üst dudak, çene, kulaklar, yanaklar, karının alt kısmı, sırt, göğüs ve kol ve bacakların üst kısımlarındaki kılların artması şeklinde görülür. Kollarda hafif kıllanma artışından, erkek tipi sakala kadar değişkenlik gösteren şiddette olabilir.
Hirsutizmin sebebi, vücutta androjenlerin yani erkeklik hormonlarının aşırı üretimine ya da kıl hücrelerinde androjenlere hassasiyetin artmasına bağlı olabilir. Artmış androjenler yumurtalıklardan ya da böbrek üstü bezlerden salgılanıyor olabileceği gibi, dışarıdan alınan hormon ve benzeri ilaçlara da bağlı olabilir.
Hirsutizme en sık neden olan yumurtalık hastalığı, polikistik over sendromudur. Farklı bir başlık altında daha detaylı anlatılmış olan bu hastalığın nedeni ve ortaya çıkma mekanizması tam olarak anlaşılmamıştır; ancak neden ne olursa olsun hastaların %80 kadarında bu tablo androjen fazlalığı ve kıllanma artışı ile sonuçlanır. Polikistik over hastalığı dışında başka bir önemli hirsutizm nedeni, böbrek üstü bezlerinin bir hastalığı olan Cushing sendromudur. Birçok başka hastalık ya da sendromun daha bu duruma yol açabileceğinin unutulmaması gerekir.
Hirsutizmin teşhisine yardımcı olması için testosteron, dihidrotestesteron, androsteneion, dihidroepiandrosteron ve dihidroepiandrosteron sülfat gibi kan testleri yapılır.
Hirsutizm için tedavi seçenekleri düşünülürken, hastanın fiziksel ve laboratuvar bulguları ile birlikte, çocuk etme isteği de göz önüne alınır. Değerlendirme yapılırken, bir tümör ya da ciddi bir hastalık olup olmadığı dikkatle incelenmelidir. Normal adet düzeni olup da tüylenme artışı hafif olan hastalarda, hormon seviyeleri de normal ise hirsutizm olmadığı bildirilerek hasta rahatlatılır. Adet düzensizliği olan, orta derecede ya da şiddetli hirsutizmi olan hastalarda ise tedavi gerekmektedir.
İlaçla tedavide en sık doğum kontrol hapları kullanılır. Doğum kontrol hapları, yumurtalıkları baskılayarak hormon salgılanmasını önler. Kan testosteron seviyelerindeki baskılanma en erken bir hafta sonra ortaya çıkar ve bu ilaçların etkisini göstermesi için gereken süre en az 3 aydır. Bu nedenle biraz da sabırla tedaviye devam etmek gerekir. Kıl gelişiminin, doğum kontrol hapı kullanan hastalarda %50 – 60 oranında azaldığı bilinmektedir. Doğum kontrol haplarına dirençli hirsutizm durumunda hekiminiz daha farklı ilaç tedavilerini de kullanabilir.
Eğer yumurtalık ya da böbrek üstünde bir kitle saptandı ise bu kitlenin cerrahi olarak çıkarılması da hirsutizmi iyileştirir.
Mekanik tedavi denilen yöntem ise, yeni kıl gelişimini sınırlamak amacıyla yapılır ve en sık uygulanan ve önerilen yöntem lazerdir.