DOĞUM KONTROLÜ

Not: Bu yazıda, kombine doğum kontrol haplarından (KOK – kombine oral kontraseptif) bahsedilecektir. Sadece progesteron içeren doğum kontrol hapları ülkemizde henüz piyasaya çıkmaktadır ve yüksek kullanım oranına henüz ulaşmamıştır. Yurtdışında yaygın olarak kullanılan saf progesteron içeren minipill adlı ilaçlar henüz ülkemizde piyasada bulunmamaktadır.

KOK’lar, gebeliği yumurtlamayı inhibe ederek, rahim ağzındaki mukus tabakasını kalınlaştırarak ve spermlerin geçişine uygunsuz bir hale getirerek ve rahim iç yüzeyini gebeliğin yerleşmesine engel olacak oranda incelterek önlerler.

Devamını Oku

Halen korunma amaçlı iğnelerden ülkemizde bulunanlar, aylık iğne (Mesigyna®) ve üç aylık iğnedir (Depo Provera®). Bu iğnelerin her ikisi de kas içine uygulanır ve her ikisinin de ayda bir ya da üç ayda bir düzenli olarak uygulanması kritik önem taşır.

Doğum kontrol iğneleri nasıl koruma sağlar? Korunma iğneleri, ovülasyonu önler ve rahim ağzındaki mukusu (yapışkan sümüksü tabaka) kalınlaştırarak spermin rahim içerisine girmesine mani olur. Adet kanamasının ilk beş gününde yapılırlarsa ilk aydan itibaren korumaya başlarlar, ancak ilk beş günden sonra uygulanırlarsa ilk hafta ek bir korunma yöntemi (örneğin prezervatif) kullanılması gerekir. Doğru uygulandıkları taktirde çok güvenli yöntemlerdir ve istenmeyen gebelik oranları %1’in altındadır.

Devamını Oku

Doğum kontrol implantı (İmplanon®), üst kol cilt altına ufak bir müdahale ile yerleştirilen, yavaş salınımlı progestin içeren bir implanttır. Tıpkı iğne yapılmasına benzeyen, ancak uyuşturucu eşliğinde yapılan bir işlemle yerleştirilir ve üç yıl süresince eşit dozda hormon salgılayarak gebeliği önler. Üç yıl dolduğunda cilt altından çıkarılması gerekir, daha erken gebelik istendiğinde daha erken de çıkarılabilir. Devamını Oku

Hormonlu yöntemler bırakıldıktan ne kadar süre sonra gebe kalınabileceği, kullanılan yöntemin ne olduğuna bağlıdır. Kadınların büyük çoğunluğu, hemen gebe kalabilirlerse de, bazen bu birkaç ay sürebilir. Ancak bilinmelidir ki, hormonal yöntemleri doğum kontrolü uygulanması kısırlık riski YAPMAZ. Devamını oku

Doğum kontrolü için kullanılan hormon ilaçlarının libido üzerindeki etkilerini araştıran çalışmalar tutarsız sonuçlar vermiştir. Bu çalışmalarda, progestin (korunmayı sağlayan hormon) seviyeleri, serum androjen seviyeleri (libido hormonları) ve kadın cinsel tatminliliği arasında açık ya da tutarlı ilişki gösterilememiştir. Klinik uygulamada ise, bazı kadınlarda libido azalması olsa da, sıklıkla bu hekimle paylaşılmadığından takip edilememekte ve devamını oku

Doğum kontrolünde bariyer yöntem ne demektir?

Diyafram, kadın kondomu (servikal kap) gibi az kullanılan başka yöntemler de olmasına karşın, bariyer yöntemleri denildiğinde ilk akla gelen prezervatiftir. Bariyer yöntemleri, erkekten gelen spermlerin kadının yumurtası ile birleşmesine engel olarak, döllenmeyi önler. Devamını oku

Herhangi bir doğum kontrol yöntemi uygulamayan bir kadın korunmasız bir ilişkiye girdiğinde, doğum kontrol hapı kullanan bir kadın hapını almadığında ya da kondom yırtılması durumunda, ya da herhangi bir başka nedene bağlı olarak korunmasız bir ilişkiye girildiğinde, bu ilişkinin sonrasında gebelikten korunmak amacıyla kullanılan ilaç ya da cihazlara acil doğum kontrol yöntemi adı verilir. Acil doğum kontrolünün farklı yöntemleri olmakla birlikte, en sık kullanılan yöntem “ertesi gün hapı” adı da verilen, hormon içerikli ilaçla korunmadır.  Devamını Oku

Tüplerin bağlanması, bir kadının çocuk sahibi olmasının kalıcı olarak önlenmesi yöntemidir. Tüplerin iki taraflı olarak bağlanması (bilateral tüp ligasyon – BTL) kalıcı bir yöntem olarak kabul edilir ve kişi eğer doğurganlığını tamamlamışsa, yeteri kadar çocuk sahibi olmuşsa ve eşlerin her ikisi de artık çocuk sahibi olmak istemiyorsa uygulanır.

Devamını Oku

Tüplerin bağlanması ne demektir?

Takvim yöntemi ya da doğal korunma yöntemi, hormonal, cerrahi ya da suni bir yöntem kullanmak istemeyen çiftlerin başvurduğu bir yöntemdir. Adet siklusları düzenli olan, yumurtlama gününü hisseden ve farkeden kadınların, gebe kalma ihtimali olan günleri bilip bu günlerde ilişkiye girmemesi esasına dayanır. Yumurtlama gününü tespit etmek için bazal vücut ısısını ölçmek gibi yöntemler kullanılabilir.

Takvim yöntemiyle korunmanın güvenilirliği düşük ve istenmeyen gebelik oranı yüksek olduğundan, günümüzde önerilmememektedir. Bu nedenle bu yöntemin nasıl uygulandığından bahsedilmeyecektir.

Geri çekme (koitus interruptus – Türkçe’ye yarıda bırakılan cinsel ilişki olarak çevrilebilir), erkeğin boşalmadan önce penisini vaginadan dışarıya çekmesidir. Başarısızlık oranı oldukça yüksek bir yöntemdir çünkü her zaman başarılı olarak ayarlanamayabilir ve ejakülat adı verilen sıvıdan önce gelen sıvıda da az sayıda da olsa sperm bulunabilir. Günümüzde bu yöntem bir doğum kontrol yöntemi olarak önerilmemektedir. Bu yöntemle korunan kadınların beşte biri istemeden gebe kalırlar.

Spiral ne demektir?

Rahim içi araç, en eski doğum kontrol yöntemlerinden birisidir. Yeni kuşak RİA’lar ilaçlıdır ve gebeliği önleyici etkinliklerinin artması için bakır ya da progestin yüklenmişlerdir. Modern RİA’lar, yüksek oranda etkin, güvenli, uzun süre etkili, oldukça az istenmeyen etkisi olan ve hızlıca geri çevrilebilen doğum kontrol yöntemleridir.

Devamını Oku

Doğum ve düşük yapan hastaların hangi yöntemle korunacağı, hastanın tercihlerine ve tıbbi hikayesine, anatomik ve hormonal faktörlere ve hastanın emzirip emzirmediğine göre değişir.

Doğum sonrası ilk yumurtlamaların yaklaşık %60’ı gerçek bir yumurtlamadır ve olasılıkla gebeliğe neden olabilir. İlk yumurtlama ilk adetin görülmesinden önce gerçekleştiği için, doğum yapmış bir kadının korunmaya başlamak için adet görmeyi beklememesi gerekir. Devamını oku

İlk üç aydaki bir düşükten ortalama iki hafta sonra yumurtlama meydana gelir. Bu nedenle tekrar gebelik planlanmadığında düşük sonrası hemen korunmaya başlanması önemlidir. Kondom, kombine doğum kontrol hapları, doğum kontrol iğneleri ve rahim içi araçların tümü düşük sonrası hemen kullanılmaya başlanabilir. Düşük sonrası hemen spiral (RİA) takılabilir.

Emziren kadınlarda, süt hormonu da denilen prolaktin hormonunun yüksek seviyelerde olup gonadotropin salgılatıcı hormonu baskılamasına bağlı olarak yumurtlama gecikebilir. Emzirme bu nedenle fertilitede bir azalmaya neden olsa da, sadece belirli durumlarda emzirmenin koruyucu olduğu söylenebilir. Bir kadının bebeği altı aylıktan küçükse ve sadece anne sütüyle besleniyorsa (ek hiçbir gıda ya da sıvı almıyorsa) ve kadın adet görmüyorsa nispeten koruyucu olabilir. Bu şartlara uymayan kadınların mutlaka ek bir korunma yöntemi kullanması gerekir.